Binnenlands Bestuur magazine Adriaan de Jonge 08 april 2020

Culturele instellingen in onder andere Den Haag, Amsterdam en Maastricht dreigen aan de coronacrisis ten onder te gaan. Gemeenten zijn nog aan het ‘inventariseren’ hoe dat voorkomen kan worden, maar over concrete maatregelen is nog geen duidelijkheid. Ook blijft het wachten op een steunpakket vanuit het rijk.  

Bijspringen
‘Als er niet snel iets gebeurt, halen sommige culturele instellingen in Den Haag misschien het einde van de maand niet’, vertelt Peter Bos, raadslid voor de Haagse Stadspartij. Omdat gemeentelijke subsidies zo veel mogelijk door blijven lopen, is het omzetverlies voor sommige partijen mogelijk niet genoeg om in aanmerking te komen voor de steunmaatregelen vanuit het rijk. Terwijl ze door het wegvallen van inkomsten uit kaartverkoop en horeca wel met faillissement bedreigd worden. Daarom vroeg Bos aan wethouder Robert van Asten (cultuur, D66) of de gemeente kan bijspringen met een noodfonds. Hij is bang dat maatregelen van kabinet te laat komen. Maar de wethouder blijft tot nu toe ‘hangen bij toezeggingen die niet waargemaakt zijn’, aldus Bos.
 
Tweede stad
‘Den Haag is in Nederland de tweede stad qua cultuur, ten minste, dat claimen wij altijd’, zegt Peter Bos. Bovendien is de culturele sector volgens Bos goed voor zo’n drie, vier procent van de economie van de stad. Vooral zzp’ers zouden lijden onder het omvallen van de cultuursector: 60 procent van de werknemers in de sector is zzp’er, aldus Bos. Die kunnen weliswaar een beroep doen op een nieuwe bijstandsregeling, ‘maar die geldt natuurlijk ook maar voor een paar maanden’, benadrukt Bos. Het verdwijnen van culturele instellingen kan ook voor vernieuwing in het culturele landschap zorgen, geeft Bos toe, maar dat hoeft wat hem betreft niet op deze manier. ‘Veel instellingen leveren goed werk, dat wil je gewoon behouden.’

‘Voor 1 juni failliet’
Peter Bos noemt liever geen namen van Haagse culturele instanties die het zwaar hebben, maar in Amsterdam heeft debatcentrum De Balie zelf al de noodklok geluid.

‘Zonder omzet zijn we voor 1 juni failliet’, vertelde directeur Yoeri Albrecht aan AT5. Wethouder Touria Meliani ging vervolgens op bezoek bij De Balie, vertelde ze in een interview met Het Parool. Ze geeft toe dat de huidige maatregelen niet voldoende afgestemd zijn op de cultuursector. Ze is nog aan het inventariseren wat de gemeente kan doen om de culturele sector overeind te houden. Wel heeft ze al beloofd dat subsidies blijven doorlopen. Ook worden instellingen die de huur van gemeentelijke panden nu niet kunnen betalen voorlopig niet lastiggevallen door incassobureaus.

Miljoenen
Maar sommige instellingen kunnen de huur nog wel betalen. De behoeften verschillen nogal, ziet Meliani. Daarom wil ze eerst ‘per organisatie bepalen hoe de vlag erbij hangt’. Ook de Haagse wethouder Robert van Asten benadrukt dat niet alle organisaties nu al in nood verkeren, en vindt het daarom nog te vroeg voor het instellen van een noodfonds, vertelde hij aan het AD. Wel gaf Van Asten aan dat zeker twintig Haagse kunst- en cultuurinstellingen op korte termijn failliet zouden kunnen gaan. Hij wil dat het kabinet met een steunpakket komt, waarvan Den Haag ’tientallen miljoenen euro’s’ nodig zou hebben. In Amsterdam schatte Felix Rottenberg, voorzitter van de Amsterdamse Kunstraad, dat een noodfonds van 25 miljoen euro nodig is.

Druk zetten
Zowel Van Asten als Meliani geven aan veel contact te hebben met minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, D66), die beloofd heeft met een steunpakket voor de culturele sector te komen. De raadsvragen van Peter Bos waren ook bedoeld om daar meer druk achter te zetten, want volgens hem is daar nog niks concreets van terecht gekomen, behalve een tegemoetkoming voor de rijksmusea. De minister liet maandag wel weten dat er deze week een videoconferentie zal plaatsvinden met cultuurministers van andere EU-lidstaten om van gedachten te wisselen over de impact van de coronacrisis op de culturele sector.
 
130 voorstellingen
Inmiddels zegt de Toneelgroep Maastricht ook met grote financiële problemen te kampen. Door het afzeggen van 130 voorstellingen, koerst de organisatie af op een faillissement, lieten de directeuren dinsdag weten. Het Maastrichtse college heeft de zaak besproken maar kan er verder nog niets over zeggen. Amsterdamse wethouder Touria Meliani komt later deze week 15 naar buiten met een eerste inventarisatie van de schade.